Các Loại Hình Logistics Phổ Biến: In-House, 3PL, 4PL, 5PL

Trong vận hành chuỗi cung ứng, logistics không đơn thuần là vận chuyển hay lưu kho, mà là yếu tố then chốt quyết định tốc độ, chi phí và trải nghiệm khách hàng.

Doanh nghiệp muốn tối ưu logistics có nhiều lựa chọn: tự làm toàn bộ (In-house), thuê ngoài một phần (3PL), giao toàn bộ cho bên tư vấn – điều phối (4PL), hoặc đi xa hơn nữa với logistics tích hợp công nghệ – trí tuệ nhân tạo ở cấp độ 5PL.

Mỗi mô hình mang theo một triết lý vận hành khác nhau. Việc chọn đúng loại hình logistics không chỉ giúp tiết kiệm chi phí, mà còn tạo ra lợi thế cạnh tranh dài hạn. Vậy đâu là lựa chọn phù hợp với doanh nghiệp bạn – và khi nào nên chuyển đổi giữa các cấp độ?

Bài viết này, Nghiệp vụ logistics sẽ giúp bạn hiểu rõ từng mô hình logistics phổ biến hiện nay, phân tích sâu ưu nhược điểm, ứng dụng thực tế và hướng dẫn lựa chọn phù hợp theo từng giai đoạn phát triển.

Nội dung bài viết:

1. Logistics In-house: Tự làm không hẳn là chủ động

Logistics In-house là mô hình doanh nghiệp tự quản lý toàn bộ quy trình hậu cần: từ kho bãi, vận chuyển, quản lý đơn hàng, đóng gói đến giao hàng. Với một số doanh nghiệp truyền thống hoặc quy mô nhỏ, mô hình này tưởng như tiết kiệm chi phí và dễ kiểm soát.

Tuy nhiên, khi khối lượng đơn hàng gia tăng, sự linh hoạt, tốc độ phản ứng và khả năng mở rộng của In-house logistics bắt đầu bộc lộ hạn chế. Tự xây dựng kho, thuê nhân sự kho vận, đầu tư hệ thống quản lý – tất cả đều yêu cầu vốn lớn, thời gian vận hành dài, và không phải lúc nào cũng đạt hiệu quả tối ưu.

Ví dụ: Một công ty phân phối hàng tiêu dùng ở TP.HCM từng vận hành logistics in-house, nhưng khi nhu cầu mở rộng ra miền Bắc, họ buộc phải thuê đơn vị bên ngoài do chi phí vận chuyển xuyên vùng và quản lý kho quá lớn.

Khi nào nên dùng In-house logistics?

Sản lượng hàng hóa ổn định, không biến động theo mùa
Doanh nghiệp có lợi thế về hạ tầng (như đã có sẵn kho bãi, xe tải)
Cần kiểm soát chặt chẽ chất lượng dịch vụ và dữ liệu khách hàng

2. Logistics 3PL – Thuê ngoài để chuyên nghiệp hóa vận hành

3PL (Third-party logistics) là mô hình logistics thuê ngoài một phần hoặc toàn bộ các hoạt động hậu cần. Đây là lựa chọn phổ biến nhất hiện nay tại Việt Nam, đặc biệt trong các doanh nghiệp thương mại điện tử, phân phối hàng tiêu dùng nhanh (FMCG) hoặc chuỗi bán lẻ.

Các doanh nghiệp 3PL thường cung cấp:

Vận chuyển hàng hóa nội địa/quốc tế
Dịch vụ kho bãi, lưu trữ
Quản lý đơn hàng, đóng gói, dán tem nhãn
Quản lý hoàn – đổi trả hàng hóa

Điểm mạnh của 3PL là kinh nghiệm vận hành, hệ thống công nghệ chuyên biệt, khả năng mở rộng linh hoạt theo mùa vụ. Tuy nhiên, doanh nghiệp vẫn phải trực tiếp quản lý và điều phối giữa nhiều bên, đặc biệt là khi sử dụng nhiều nhà cung cấp 3PL cho từng khu vực địa lý hoặc từng công đoạn.

Ví dụ: Tiki hiện nay đang sử dụng dịch vụ của nhiều đơn vị 3PL để tối ưu hóa chi phí vận chuyển tại các tỉnh thành khác nhau, nhưng vẫn duy trì bộ phận quản lý nội bộ để giám sát chất lượng.

Điều quan trọng khi dùng 3PL:

Thiết lập KPI rõ ràng
Kiểm tra năng lực công nghệ, tracking, hệ thống WMS (warehouse management system)
Ký kết SLA (Service Level Agreement) cụ thể để tránh xung đột

>>>>>> Mở rộng: 1PL, 2PL, 3PL, 4PL, 5PL trong logistics là gì?

3. 4PL: Giải pháp chiến lược cho doanh nghiệp trung và lớn

4PL (Fourth-party logistics) không đơn thuần là đơn vị thực hiện mà là đối tác điều phối toàn bộ hệ thống logistics cho doanh nghiệp. Vai trò của 4PL như một Tổng thầu hậu cần – họ đứng giữa doanh nghiệp và tất cả các nhà cung cấp dịch vụ (3PL), trực tiếp quản lý toàn bộ chuỗi cung ứng.

Một 4PL có thể:

Thiết kế chiến lược hậu cần tổng thể
Tích hợp nhiều nhà cung cấp 3PL khác nhau
Xây dựng dashboard quản trị logistics cho doanh nghiệp
Tối ưu hóa dữ liệu, lộ trình, phân tích chi phí

Điểm khác biệt của 4PL là tính tư vấn – chiến lược, chứ không chỉ vận hành. Họ không nhất thiết sở hữu kho hay xe, mà dùng mạng lưới sẵn có để phục vụ khách hàng tối ưu nhất.

Ví dụ: DHL Supply Chain đóng vai trò như một 4PL cho nhiều tập đoàn lớn, nơi họ tích hợp cả vận tải biển, vận chuyển đường bộ, hệ thống kho, và giải pháp phần mềm logistics toàn diện.

Lợi ích khi sử dụng 4PL:

Giảm gánh nặng quản lý logistics nội bộ
Tối ưu chi phí dài hạn
Tăng tính minh bạch và dễ kiểm soát nhờ hệ thống dữ liệu tập trung

Các Loại Hình Logistics Phổ Biến: In-House, 3PL, 4PL, 5PL

4. 5PL: Khi logistics trở thành vũ khí cạnh tranh chiến lược

5PL (Fifth-party logistics) là cấp độ cao nhất, thường dành cho các doanh nghiệp hoạt động xuyên quốc gia hoặc các nền tảng thương mại điện tử toàn cầu như Amazon, Alibaba, Shopee.

5PL không chỉ quản lý chuỗi cung ứng mà còn tối ưu chuỗi cung ứng số, tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI), học máy (Machine Learning), blockchain, và hệ thống tự động hóa vào toàn bộ quá trình vận hành. Họ quản lý hàng trăm nhà cung cấp 4PL, 3PL dưới một “hệ sinh thái hậu cần số” duy nhất.

Với 5PL, doanh nghiệp có thể:

Tự động hóa quá trình đặt hàng – lưu kho – vận chuyển – thanh toán
Dự đoán nhu cầu và điều phối kho hàng theo hành vi khách hàng
Quản trị tồn kho, nguồn cung, vận chuyển theo thời gian thực

Ví dụ: Cainiao (công ty logistics của Alibaba) là hình mẫu điển hình cho 5PL, khi họ sử dụng AI để xác định vị trí đặt kho phù hợp nhất nhằm rút ngắn thời gian giao hàng xuống dưới 24 giờ ở 100+ thành phố Trung Quốc.

Đây là lựa chọn cho:

Doanh nghiệp có quy mô khu vực hoặc toàn cầu
Nhu cầu vận hành tinh gọn, thời gian giao hàng cực ngắn
Có chiến lược chuyển đổi số trong logistics rõ ràng

>>>>> Xem thêm:

Không Giỏi Tiếng Anh Có Nên Học Logistics? Sự Thật Cần Biết
Thuật Ngữ Tiếng Anh Chuyên Ngành Logistics Về Hải Quan
Chi Phí Logistics Là Gì? Gồm Những Gì? Cách Tối Ưu Chi Phí

5. So sánh tổng thể: Đâu là lựa chọn phù hợp?

Bạn có thể thực hiện so sánh Các Loại Hình Logistics Phổ Biến: In-House, 3PL, 4PL, 5PL theo bảng sau:

Tiêu chí	In-house	3PL	4PL	5PL
Mức độ kiểm soát	Cao	Trung bình	Thấp hơn, nhưng tập trung	Thấp nhất, nhưng hiệu quả cao
Chi phí đầu tư ban đầu	Cao	Trung bình	Thấp	Thấp
Tính linh hoạt	Thấp	Cao	Rất cao	Cực cao
Khả năng mở rộng	Giới hạn	Tốt	Tốt hơn	Rất tốt
Ứng dụng công nghệ	Tuỳ doanh nghiệp	Tốt	Tốt	Xuất sắc
Đối tượng phù hợp	DN nhỏ – ổn định	DN vừa – thương mại	DN lớn – chuỗi cung ứng phức tạp	Tập đoàn – thương mại điện tử quốc tế

6. Chuyển đổi mô hình logistics

Việc chuyển từ In-house sang 3PL hoặc từ 3PL lên 4PL không đơn thuần là đổi đối tác, mà là cải tổ chiến lược logistics của toàn doanh nghiệp. Sự thay đổi này liên quan đến hệ thống phần mềm, cấu trúc tổ chức, phân quyền quản lý và cách đo lường hiệu quả vận hành.

Ví dụ: một công ty FMCG khi chuyển sang dùng 4PL đã phải tái cấu trúc phòng Supply Chain, từ quản lý từng khâu sang kiểm soát KPI tổng thể. Dù ban đầu gặp khó khăn trong chuyển giao dữ liệu và phối hợp giữa các bên, nhưng sau 1 năm, chi phí logistics đã giảm 15%, thời gian giao hàng rút ngắn 20%.

Hy vọng bài viết của Nghiệp vụ Logistics giúp bạn hiểu rõ hơn về Các Loại Hình Logistics Phổ Biến: In-House, 3PL, 4PL, 5PL

Logistics không còn là “hậu cần” đơn thuần mà là một vũ khí chiến lược giúp doanh nghiệp mở rộng quy mô, nâng cao trải nghiệm khách hàng và giảm thiểu rủi ro chuỗi cung ứng.

Tùy vào quy mô, chiến lược phát triển và mức độ sẵn sàng chuyển đổi, doanh nghiệp có thể chọn lựa giữa:

In-house nếu muốn kiểm soát tuyệt đối
3PL để chuyên nghiệp hóa vận hành
4PL nếu cần giải pháp tích hợp tổng thể
5PL cho mục tiêu chuyển đổi số và bứt phá toàn diện

Điều quan trọng không nằm ở việc chọn loại hình nào cao cấp hơn, mà là chọn loại hình logistics phù hợp nhất với chiến lược tăng trưởng của doanh nghiệp tại từng giai đoạn cụ thể.